Hawliau plant

Hawliau plant

Math	hawliau dynol
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae hawliau plant yn hawl dynol, gyda sylw arbennig i hawliau amddiffyn a'r gofal a roddir i blant dan oed. Set arall, gwahanol o hawliau yw hawliau ieuenctid. Mae Confensiwn 1989 ar Hawliau’r Plentyn (CRC) yn diffinio plentyn fel “unrhyw fod dynol o dan ddeunaw oed, oni bai ei fod, o dan y gyfraith sy’n berthnasol i’r plentyn, yn cael ei gyfri'n oedolyn cyn ei ddeunaw oed.”^[1]

Mae hawliau plant yn cynnwys eu hawl i gysylltu â’r ddau riant, eu hawl i hunaniaeth ddynol yn ogystal â’r hawl i gael eu hanghenion corfforol: bwyd, addysg gan y wladwriaeth, gofal iechyd, a chyfreithiau troseddol sy’n briodol ar gyfer oedran a datblygiad y plentyn, hawliau sifil y plentyn, a rhyddid rhag gwahaniaethu ar sail hil, rhyw, cyfeiriadedd rhywiol, hunaniaeth rhywedd, tarddiad cenedlaethol, crefydd, anabledd, lliw, ethnigrwydd, neu nodweddion eraill y plentyn. Ceir cryn amrywiaeth o hawliau plant - o ganiatáu plant i weithredu'n annibynnol i orfodi plant i fod yn rhydd yn gorfforol, yn feddyliol ac yn emosiynol rhag camdriniaeth, er bod yr hyn sy'n gyfystyr â "cham-drin" yn destun dadl. Mae diffiniadau eraill yn cynnwys yr hawliau i ofal a magwraeth maethlon.^[2] Nid oes unrhyw ddiffiniadau o dermau eraill a ddefnyddir i ddisgrifio pobl ifanc megis "glasoed", "arddegwyr", neu "ieuenctid" mewn cyfraith ryngwladol,^[3] ond ystyrir y mudiad hawliau plant yn wahanol i'r mudiad hawliau ieuenctid. Mae maes hawliau plant yn rhychwantu meysydd y gyfraith, gwleidyddiaeth, crefydd a moesoldeb .

1. ↑ Convention on the Rights of the Child, G.A. res. 44/25, annex, 44 U.N. GAOR Supp. (No. 49) at 167, U.N. Doc. A/44/49 (1989), entered into force Sept. 2 1990.
2. ↑ Bandman, B. (1999) Children's Right to Freedom, Care, and Enlightenment. Routledge. p 67.
3. ↑ "Children and youth", Human Rights Education Association. Retrieved 2/23/08.